पुणे : ज्येष्ठ रंगकर्मी अविनाश देशमुख यांचे प्रदीर्घ आजाराने गुरुवारी निधन झाले. ते 73 वर्षांचे होते. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि क्रूरकर्मा औरंगजेब या दोन्ही परस्परविरोधी पात्रांची भूमिका साकारणारे देशमुख हे एकमेव कलाकार असावेत.
हौशी नाटकांतून काम करण्यासाठी त्यांनी पत्नी स्वाती देशमुख यांसह ‘सीमांत’ या नाट्यसंस्थेची स्थापना केली. ‘रायगडाला जेव्हा जाग येते’ आणि ‘इथे ओशाळला मृत्यू’ या छत्रपती संभाजी महाराजांच्या आयुष्यावर आधारित ऐतिहासिक नाटकांचे हजारो प्रयोग त्यांनी देशभरात सादर केले.
याशिवाय त्यांनी ‘कुर्यात सदा टिंगलम’, ‘ही श्रींची इच्छा’, ‘प्रेमाच्या गावा जावे’ आदी नाटकांची निर्मिती करत त्यामध्ये देशमुख यांनी भूमिका साकारली होती. अखिल भारतीय मराठी नाट्य परिषदेच्या पुणे शाखेचे ते माजी उपाध्यक्ष होते. त्यांच्या पश्‍चात पत्नी स्वाती, मुलगी ऋजुता, मुलगा चैतन्य, जावई, सून आणि नातवंडे असा परिवार आहे.
* रंगकर्मी देशमुखांचा जीवनपट
आयुष्यभर रंगभूमीची सेवा करणारा कलावंत म्हणून अविनाश देशमुख यांची ओळख होती. ‘सीमांत’ या नाट्यनिर्मिती संस्थेच्या माध्यमातून त्यांनी नाट्यसृष्टीत स्वतःचे स्थान निर्माण केले.”रायगडाला जेव्हा जाग येते’ आणि ‘इथे ओशाळला मृत्यू’ या छत्रपती संभाजी महाराजांच्या आयुष्यावर आधारित नाटकांचे प्रयोग देशभरात सादर करून अविनाश देशमुख यांनी रंगभूमीची सेवा केली. त्यांनी ‘ही श्रींची इच्छा’, ‘कुर्यात सदा टिंगलम्’, ‘प्रेमाच्या गावा जावे’, ‘जोडी गुलाबी’, ‘कुलकर्ण्याचं स्थळ’ या नाटकांची निर्मिती करून, त्यात भूमिकाही साकारल्या.
केवळ स्वतःच नाही, तर देशमुख यांचे संपूर्ण कुटुंब त्यांच्या नाटकांत भूमिका साकारत होते. महाराष्ट्रात, देशभरात आणि परदेशातही ‘रायगडाला जेव्हा जाग येते’चे प्रयोग करून देशमुख यांनी रसिकांची ऐतिहासिक नाटकांची ओढ टिकवून ठेवली. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि क्रूरकर्मा औरंगजेब या दोन्ही परस्परविरोधी पात्रांची भूमिका साकारणारे देशमुख हे एकमेव कलाकार असावेत. सुमारे ४८ वर्षांहून अधिक काळ देशमुख रंगभूमीवर कार्यरत होते. वर्षभरापूर्वी त्यांनी ठाण्यात शेवटचा प्रयोग केला. देशमुख यांनी अखिल भारतीय मराठी नाट्य परिषदेच्या पुणे शाखेचे उपाध्यक्ष म्हणूनही काम पाहिले होते.
